Zlokalizowany w południowej części Londynu, zwany niegdyś Cmentarzem Wszystkich Świętych, Nunhead Cemetery został konsekrowany w 1840 roku. Idę tam początkiem stycznia, bo tylko ta pora pozwala cieszyć się zapachem gnijących liści i nagimi konarami drzew, na których przysiadają kruki.
Leży na niegdysiejszych obrzeżach miasta, podobnie jak sześć pozostałych, powstałych w epoce wiktoriańskiej wielkich cmentarzy, tworzących razem „The Magnificent Seven”, Wspaniałą Siódemkę. Nunhead Cemetery popadł w zapomnienie po tym, jak w połowie XX wieku stał się zbyt ciasny dla dalszych pochówków. Dziś jest siedliskiem pięknie śpiewających ptaków, jak i sów o wielkich, brunatnych skrzydłach. Gdzieniegdzie pod stopami szeleszczą jaszczurki, a słońce płoży się po wiecznie zielonych liściach bluszczu, który porasta niemal wszystko.
![](https://okruchykultury.pl/wp-content/uploads/2021/11/VSCO-Cam-2-1.jpg)
Nunhead Cemetery, powolnie przywracany do stanu dawnej świetności dzięki wysiłkom towarzystwa przyjaciół tego cmentarza, to ponad 20 hektarów ukrytych wśród liści ścieżek, skromnych nagrobków należących do zwykłych mieszkańców Londynu, ale i pięknych, nierzadko wystawnych pomników, które są wspaniałymi przykładami małej architektury i sztuki funeralnej.
Oczy przyciągają splecione dłonie widoczne na wielu nagrobkach. Z nadzieją na ponowne spotkanie, spotkamy się znów, zaczekaj po drugiej stronie – głoszą napisy wykute w szarym kamieniu, bądź wytopione z metalu. Dłonie ściskają się mocno, jakby żyły, jakby śmierć nie mogła ich tak naprawdę rozdzielić, jakby nic z tego, ani z jakichkolwiek możliwych światów, nie było zdolne wyrządzić im szkody.
Symbolika sztuki nagrobnej w Wielkiej Brytanii jest niezwykle emocjonalna, jak i religijna. Zarówno Bóg, jak i ludzkie relacje, które najbardziej przecież cierpią z powodu śmierci, będącej jedyną nam znaną formą ostateczności, znajdują w niej swoje miejsce. Może właśnie dlatego widok porastających bluszczem epitafiów, tęsknot i nadziei wyrytych w omszałych płytach przy prostych mogiłkach porusza tak bardzo, bardziej, niż dostojność pnących się w górę grobowców na kontynencie…?
![](https://okruchykultury.pl/wp-content/uploads/2021/11/VSCO-Cam-1.jpg)
![](https://okruchykultury.pl/wp-content/uploads/2021/11/VSCO-Cam-1-1.jpg)
![](https://okruchykultury.pl/wp-content/uploads/2021/11/VSCO-Cam-5.jpg)
![](https://okruchykultury.pl/wp-content/uploads/2021/11/VSCO-Cam-4.jpg)
Aby dojechać do Nunhead Cemetery, należy kierować się na London Borough of Southwark, SE15.